Bắt đầu vào những năm 70 của thế kỷ trước, khi những nét phác thảo đầu tiên của Gerald Genta được hiện thực hoá lên chiếc Audemars Piguet Royal Oak, ngành công nghiệp chế tác đồng hồ khi ấy dường như đã bước sang một chương sử hoàn toàn mới – một chương sử mà ở đó, sự thống trị thuộc về những chiếc đồng hồ thể thao sang trọng (hay còn gọi là dòng đồng hồ Sport – Luxury).
Với sự ra đời của hàng loạt những mẫu đồng hồ mới, những cuộc “chạy đua vũ trang” của các hãng đồng hồ lớn, nhỏ khác nhau như Tissot PRX, Vacheron Constantin Overseas, Zenith Defy. Dần dần, trong những năm trở lại đây, phần lớn những chiếc đồng hồ trong bộ sưu tập chủ yếu đều thuộc dòng đồng hồ thể thao, đồng hồ thể thao sang trọng hoặc đồng hồ công cụ.
Vậy, những chiếc đồng hồ thanh lịch cổ điển đầy sang trọng nhưng vẫn vô cùng tinh tế đâu mất rồi? Có phải, liệu chúng đã mất đi ngôi vương của chính mình từ sự kiện thiên nga đen Covid-19?
HÃY NÓI VỀ THỜI TRANG
Có lẽ đại dịch Covid-19 đã biến phong cách thời trang công sở trở thành dĩ vãng trong 2 năm chúng hoành hành, từ năm 2019 cho đến 2021 và mới chỉ được khôi phục trở lại vào đầu năm 2022. Với sự chuyển dịch mô hình làm việc từ công sở sang làm việc từ xa, điều này đồng nghĩa với việc, chúng ta phải nói lời chia tay với những bộ đồ sang trọng. Thay vào đó là một bộ trang phục bình thường.
Và tất nhiên, những chiếc đồng hồ cổ điển bằng vàng cũng dần được thay thế bởi những chiếc đồng hồ phù hợp hơn, thoải mái hơn với trang phục hằng ngày. Khi ấy, có lẽ sẽ khó ai lựa chọn một chiếc Patek Philippe Calatrava khi khoác lên mình những kiểu trang phục bình dân. Thay vào đó, một chiếc đồng hồ thể thao hoặc đồng hồ công cụ sẽ phù hợp hơn rất nhiều.
Thế nhưng, Covid-19 có lẽ chỉ là giọt nước tràn ly khiến cho đồng hồ thanh lịch mất đi vị thế của mình. Thực tế, nếu ta quay ngược thời gian lại hơn một thập kỷ trước khi chiếc đồng hồ thể thao sang trọng đầu tiên được ra đời, có thể thấy rằng, những giá trị chuẩn mực cho thời trang khi ấy với sự trang trọng thái quá và vô cùng cứng nhắc đã dần bị lung lay.
Một làn sóng phản văn hoá nổi lên đem tới sự rũ bỏ hoàn toàn trong phong cách ăn mặc của cả một thế hệ, thời kỳ này được gọi là “Cuộc cách mạng tân kỳ”. Đây chính xác là giai đoạn văn hoá Hippie dần xuất hiện và đồng nghĩa với sự nổi loạn, phá vỡ mọi rào cản. Bên cạnh đó cũng là sự dần hình thành của phong cách thời trang Mod – một tư tưởng cấp tiến chối bỏ sự ràng buộc tới từ những luật lệ cũ kỹ và khai sinh ra một lối đi cho riêng mình.
Những bộ đồ trang trọng, những bộ suit lịch lãm dần đánh mất đi vị thế của mình, thay vào đó là những chiếc áo phông in hoạ tiết, khăn bandana bụi bặm và đặc biệt là quần jeans ống loe đi cùng giày sandal. Thế nhưng, không phải là những bộ suit biến mất hoàn toàn. Trái ngược với phong cách Hippie và Punk, Mod lại thể hiện một hình ảnh của giới tri thức Anh thời đó – một biểu tượng cho sự chỉn chu, trang nhã nhưng vô cùng thanh thoát và mềm mại. Thực tế, biên niên sử dòng chảy thời trang của thế giới cũng ghi nhận thập niên 60 chính là dấu son chói lọi đã đặt nền móng kiến thiết nên phong cách thời trang hiện đại như ngày nay.
Nhìn về hiện tại, ngay cả những nhà mốt danh giá nhất của Haute Couture cũng đã cởi mở hơn và đón nhận sự dịch chuyển tất yếu này. Với sự xuất hiện của Fear of God bởi Jerry Lorenzo, những bộ sưu tập của Louis Vuitton được thiết kế đầy phá cách và màu sắc bởi Virgil Abloh, sự trỗi dậy của các bộ sưu tập là sự kết hợp giữa thể thao và sang trọng như Fendi x Fila, Balmain x Puma, Gucci x The North Face, và tất nhiên không thể thiếu cú hit năm 2020 – Dior x Air Jordan.
Trong một tiến trình thời gian như vậy, có lẽ không quá khó hiểu khi đồng hồ đeo tay – một phụ kiện cũng nằm trong dòng chảy ấy dần chuyển dịch từ cổ điển hướng tới sự sang trọng nhưng vẫn giữ được nét thể thao hiện đại.
Xét cho cùng, ngoài những vị chính trị gia và các quan chức cấp cao, các nhà lãnh đạo vẫn giữ tư tưởng bảo thủ, thì có lẽ phong cách cổ điển với những bộ suit – vốn là sự kết hợp hoàn hảo nhất với một chiếc Calatrava, đã dần dành nhiều thời gian hơn ở trong tủ đồ và chỉ xuất hiện ở những dịp cực kỳ trang trọng thay vì hằng ngày.
ĐỒNG HỒ THỂ THAO SANG TRỌNG – “CUỘC CÁCH MẠNG TÂN KỲ” TRONG THẾ GIỚI ĐỒNG HỒ
Có thể nói, sự kết hợp của Gerald Genta và Audemars Piguet Royal Oak chính là một “cuộc cách mạng tân kỳ” trong thế giới chế tác đồng hồ. Với yêu cầu tạo ra một “chiếc đồng hồ đeo tay bằng thép không gỉ phù hợp hơn với lối sống của con người thời đó”, Royal Oak đã mở ra cả một danh mục đồng hồ mới – thể thao sang trọng và lật đổ gần như hoàn toàn thị trường đồng hồ thanh lịch cổ điển khi ấy.
Sau sự xuất hiện của chiếc đồng hồ bằng thép với dây đeo tích hợp đầu tiên đó, những nhà chế tác đến từ Thuỵ Sĩ đã ngay lập tức chấp nhận sự thay đổi chóng vánh về thiết kế, theo sau đó lần lượt là Nautilus và Overseas. Ngoài ra, thập niên 60 trước đó cũng đã chứng kiến sự xuất hiện của những chiếc đồng hồ bấm giờ thuần thể thao như Zenith El Primero huyền thoại, Rolex Daytona, Tag Heuer Monaco và cả Omega Speedmaster, điều này đã dần củng cố thêm vị thế thống trị tối cao bởi dòng đồng hồ thể thao.
Giới sưu tập đồng hồ dần lãng quên đi những cái tên như Breguet, Piaget hay Blancpain và tập trung nhiều hơn vào những thiết kế hiện đại. Hãy lấy Rolex làm ví dụ, lần cuối cùng bạn nhìn thấy một chiếc Rolex cổ điển, thanh lịch trên cổ tay của một người bạn là khi nào? Vậy còn một chiếc Rolex với đầy đủ ba lịch và các chức năng phức tạp như ref. 6062 thì sao? Thay vào đó, chúng ta luôn nhìn thấy sự xuất hiện của GMT-Master hoặc Submariner hay Explorer.
Vậy còn nhà chế tác đồng hồ lẫy lừng nhất vùng Geneva – Patek Philippe, liệu có phải Nautilus đã dần làm lu mờ đi một trong những biểu tượng đáng kính bậc nhất cho dòng đồng hồ thanh lịch cổ điển – chiếc Calatrava đã làm nên tên tuổi của Nhà Patek?
Thế còn Audemars Piguet thì sao? Có lẽ trong hơn 50 năm kể từ đầu thập niên 70, Audemars Piguet đã dần có nghĩa là Royal Oak, và Royal Oak chính là linh hồn của Audemars Piguet. Liệu bạn có biết, AP còn có một bộ sưu tập khác không phải dòng đồng hồ thể thao sang trọng mang tên Code 11.59?
Đây có thể coi như một làn sóng khi những chiếc đồng hồ công cụ dần thay thế đi nét đẹp cổ điển trên cổ tay của những nhà sưu tập. Họ đang dần có xu hướng sưu tầm những chiếc GMT-Master với phối màu Pepsi hơn một chiếc Cellini với ô lịch tuần trăng tuyệt đẹp ở vị trí 6 giờ. Và những chiếc Overseas thì luôn được săn lùng gắt gao hơn rất nhiều khi trong phép so sánh với Vacheron Constantin Historiques American 1921.
Chúng tôi hoàn toàn đồng ý việc, sẽ thật khó để diện trên cổ tay một chiếc đồng hồ thanh lịch với vẻ trang nhã và sang trọng khi thời trang cổ điển đã dần mất đi chỗ đứng của mình. Trái lại, một chiếc đồng hồ thể thao bấm giờ hoặc đồng hồ thể thao sang trọng sẽ là sự lựa chọn vô cùng hợp lý khi kết hợp với trang phục đường phố đương đại. Thế nhưng, không phải mọi hy vọng để đưa đồng hồ thanh lịch trở lại đều đã bị dập tắt.
ĐÃ ĐẾN LÚC CHÚNG TA ĐƯA ĐỒNG HỒ THANH LỊCH TRỞ LẠI THỜI HOÀNG KIM
Thay đổi hay là chết – đó là một câu khẩu hiệu thực sự đúng đối với những chiếc đồng hồ thanh lịch cổ điển. Ngày nay, phong cách thời trang Preppy đã gần như trở thành một trong những biểu tượng của sự thanh lịch đương đại – nơi những bộ trang phục được đầu tư vô cùng chỉn chu từ màu sắc, chất liệu và độ hoàn thiện cực kỳ cao, cho tới tính ứng dụng của chúng.
Khác với sự cổ điển thường thấy có phần gò bó, bí bách khi phải tuân theo những quy luật bất thành văn đối với phong cách thời trang kiểu cũ. Preppy là sự hiện thân của ngôn ngữ thiết kế “nâng Casual lên và hạ Formal xuống”. Từ đó đem đến một làn sóng tươi mới, phóng túng hơn nhưng vẫn giữ được nét trang nhã cần có.
Bộ sưu tập Aimé Leon Dore for Drake’s FW22
Và còn gì phù hợp hơn là sự kết hợp giữa Preppy với những chiếc đồng hồ thanh lịch đương đại. Tất nhiên, đó không nhất thiết phải là một chiếc đồng hồ bằng vàng khối 18k bóng bẩy và đầy phô trương trên cổ tay.
Đôi khi, trang phục hàng ngày của bạn chính là một sân khấu mà trên đó, những chi tiết như một chiếc đồng hồ đeo tay được ví như nét chấm phá đầy tinh tế. Và đôi khi, đó cũng không cần đến từ những thương hiệu chế tác đồng hồ bậc thầy của Thuỵ Sĩ.
Hãy hướng ánh nhìn của mình tới Grand Seiko – kẻ đang trên con đường phục sinh lại một đế chế đồng hồ thanh lịch đã trên bờ vực của sự lụi tàn. Với sự tinh xảo trong thiết kế, sự tỉ mỉ trong chế tác, sự chính xác tuyệt hảo mang chất lượng “Made in Japan” của bộ chuyển động, và còn là sự độc đáo nhưng đầy tinh tế của mặt số – tất cả những điều đó đều đưa GS trở thành một trong những thương hiệu đồng hồ thanh lịch đáng giá từng đồng mà bạn bỏ ra nếu như sở hữu.
GS sinh ra như một hiện thân cho thấy rằng, đồng hồ thanh lịch không chỉ bị giới hạn trong sự tối giản của ba kim và bộ vỏ bằng vàng bóng bẩy. Ở đó, những chiếc đồng hồ thanh lịch vừa kế thừa những giá trị truyền thống tự ngàn đời xưa, nhưng vẫn viết tiếp chương sử mới cho chính dòng đồng hồ trường tồn bậc nhất trong giới chế tác thời gian.
Từ trái qua phải: Rolex Precision ref. 8029, Cartier Tortue, Audemars Piguet ref. 5089. (Hình ảnh: Christie’s)
Bên cạnh đó, chúng tôi sẽ không gọi là sự trở lại, thế nhưng năm 2022 vừa qua có thể được coi là một năm tốt đẹp đối với riêng dòng đồng hồ thanh lịch. Bắt đầu với sự quan tâm của chính giới mộ điệu dành cho Cartier, A. Lange & Söhne hay thậm chí là Longines, Grand Seiko như được nhắc tới ở trên, và cả những chiếc đồng hồ thanh lịch cổ điển.
Chúng ta hoàn toàn có thể hi vọng, đi cùng với sự dịch chuyển của thời trang đương đại, những chiếc đồng hồ thanh lịch sẽ dần xuất hiện trở lại trên cổ tay của những nhà sưu tập một cách thường xuyên hơn, thay vì chỉ nằm im lìm trong hộp gỗ bám đầy bụi bẩn.
TẠM KẾT
Một thập kỷ trở lại đây, những nhà sưu tập đồng hồ lớn trên thế giới đã dần cất đi những thiết kế cổ điển vào một góc, thay vào đó là sự xuất hiện ngày càng nhiều của dòng đồng hồ thể thao. Nhưng trong vài năm qua, một điều gì đó đã thay đổi ở họ. Có lẽ, các nhà sưu tập đã dần chán nhìn đi nhìn lại những chiếc đồng hồ thể thao cũ kỹ. Thay vào đó, nhiều cá nhân bắt đầu tìm về giá trị nguyên bản thực sự của một chiếc đồng hồ đeo tay – với bộ vỏ được làm từ kim loại quý hiếm, mặt số tối giản và không có bất kỳ một chức năng phức tạp nào (thậm chí không có cả chức năng lịch ngày), cuối cùng là bắt buộc phải đi cùng một bộ dây da.
Có lẽ, đã đến lúc chúng ta bỏ qua sự cường điệu của làn sóng đồng hồ thể thao và quay trở lại giá trị truyền thống độc tôn duy nhất trên một chiếc đồng hồ – sự tinh tế, thanh lịch, đơn giản và sang trọng trên cổ tay.
Linh Lưu là Gen Z yêu đồng hồ và anh ấy viết về chúng. Ngoài ra, Linh Lưu đang là biên tập tại Quynhanhswatches.com – một nền tảng chuyên sâu về đồng hồ.